środa, 25 marca 2015

"Fala przeszłości", czyli o czym pisała Elżbieta Radziwiłłówna?

"Fala przeszłości. Pamiętnik księżnej Elżbiety Radziwiłłówny" wydany przez Republikę Ostrowską w 2014 roku to książeczka skierowana do osób specjalnie zainteresowanych tematem, regionalistów, biografów rodu Radziwiłłów. Zdrobnienie "książeczka" użyłam nieprzypadkowo, bowiem jest to tak naprawdę niewielkie opracowanie liczące razem z ilustracjami 78 stron.  Sam pamiętnik księżnej Elżbiety z Radziwiłłów (1850-1931) zawiera ledwie kilkanaście stron.


Jaka siła tkwi więc w tych wspomnieniach, że postanowiono je wydać? Jest to chyba siła pamięci o czasach dawnych, zatrzymania chwil, świadomość obcowania z dokumentem epoki. 
Dokumentem w sumie niewielkim, pisanym z przerwami, począwszy od 1894 roku, potem w roku 1908 i 1909, wreszcie w 1921, kiedy księżna dziękuje Bogu "za  wyzwolenie naszej kochanej Ojczyzny, wolnej i niepodległej  od 1918!" (s.49)
Ostatni zapisek pochodzi z lipca 1926 roku. Co istotne księżna pisała swój - jak sama określiła - album w jednym miejscu - w pałacyku Bagatela należącym do majątku Czekanów, w Wielkopolsce. To prywatne, miejscami bardzo szczegółowe, a nawet pełne drobiazgów zapiski dotyczące przedstawienia i upamiętnienia jednego miejsca - domu. Nie był to dom zwykły, wszak autorka należała do wielkiego rodu Radziwiłłów. Dom jest więc pięknym, choć niezbyt wielkim pałacem, który autorka darzy wielkim sentymentem, a zgromadzone w nim rodzinne pamiątki są dla niej najdroższymi skarbami.


Elżbieta w rodzinie zwana była zdrobniale "ciocią Ello", niezamężna, poświeciła się opiece nad członkami rodziny. Jak sama zapisała na początku swych wspomnień zaczęła je pisać, by daty i fakty dotyczące Bagateli, gdzie często bywała w majątku brata "w niepamięć nie poszły."
To księżniczce z Radziwiłłów się udało. Niniejsze wydanie zatrzymuje bowiem pamięć o tej dawnej, wielkopańskiej Bagateli. Dziś Pałac Książąt Radziwiłłów Bagatela zaprasza gości... nietrudno znaleźć jego stronę internetową.

"Fala przeszłości" to tytuł nadany przez wydawcę. Książka zawiera wstęp Małgorzaty Judy - Mieloch, a także noty biograficzne ks. Adama Kraski i ks. Alfreda Mąki i wstęp historyczny dotyczący dziejów Czekanowa i Bagateli pióra Dariusza J. Peśla.
Trzeba przyznać Wydawcy, że książeczka otrzymała staranną szatę graficzną, a materiał ilustracyjny zamieszczony na końcu został dobrany ciekawie i trafnie. Są tu zdjęcia starych fotografii, ale także współczesne kolorowe zdjęcia nie tylko samej Bagateli, ale także np. Kolegiaty Świętej Trójcy w Ołyce na Wołyniu, gdzie Elżbieta Radziwiłłówna została pochowana.
Niestety jej nagrobek nie zachował się do naszych czasów... Został zniszczony przez Sowietów tak jak inne nagrobki Radziwiłłów i sam kościół. Pozostały jednak pamiętniki... niewielki, ale namacalny ślad czasów, które odeszły.


5 komentarzy:

  1. Jak dobrze, że wydaje się takie książki. Dobrze, książeczki! To zdrobnienie nawet mi tu pasuje - nie tylko ze względu na objętość, ale dlatego, że mam sentyment do takich wspomnień z epoki. Wszak nie tylko Historia, ale ta domowa historia zapisywana na gorąco, przez świadków, taka mikrohistoria - ma dla mnie wyjątkową wartość.
    PS Jest malutka literówka w akapicie "Ostatni zapisek pochodzi..." w dacie rocznej.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Takie opracowania to prawdziwe perełki, nie jest o nich głośno, skierowane są do wąskiego grona osób. To rzeczywiście taka mikrohistoria, ale jaka wdzięczna!
      Literówkę poprawiłam, dzięki za wprawne oko! Ja już tak "siedzę" w tym moim XIX stuleciu, że rok 1926 zamieniam od razu na 1826. :)

      Usuń
  2. Dziękuję Ci bardzo za wspomnienie o tej ksiązce. W ogóle nie miałam o niej pojęcia. Musisz częściej dzielić się swoimi literackimi odkryciami :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Trafiłam na nią przypadkiem w internecie. Jak wiesz takie opracowania kierowane są raczej do nielicznej grupy czytelników. Dlatego podałam dalej informacje o istnieniu tego pamiętnika, bo wiem , że zagląda do mnie trochę osób, którym bliska jest historia...

      Usuń
    2. Znalazłam ją i nawet cena z przesyłką jest "dla ludzi" :)

      Usuń