"Fala przeszłości", czyli o czym pisała Elżbieta Radziwiłłówna?

"Fala przeszłości. Pamiętnik księżnej Elżbiety Radziwiłłówny" wydany przez Republikę Ostrowską w 2014 roku to książeczka skierowana do osób specjalnie zainteresowanych tematem, regionalistów, biografów rodu Radziwiłłów. Zdrobnienie "książeczka" użyłam nieprzypadkowo, bowiem jest to tak naprawdę niewielkie opracowanie liczące razem z ilustracjami 78 stron.  Sam pamiętnik księżnej Elżbiety z Radziwiłłów (1850-1931) zawiera ledwie kilkanaście stron.

Jaka siła tkwi więc w tych wspomnieniach, że postanowiono je wydać? Jest to chyba siła pamięci o czasach dawnych, zatrzymania chwil, świadomość obcowania z dokumentem epoki. 

Dokumentem w sumie niewielkim, pisanym z przerwami, począwszy od 1894 roku, potem w roku 1908 i 1909, wreszcie w 1921, kiedy księżna dziękuje Bogu "za  wyzwolenie naszej kochanej Ojczyzny, wolnej i niepodległej  od 1918!" (s.49)

Ostatni zapisek pochodzi z lipca 1926 roku. Co istotne księżna pisała swój - jak sama określiła - album w jednym miejscu - w pałacyku Bagatela należącym do majątku Czekanów, w Wielkopolsce. To prywatne, miejscami bardzo szczegółowe, a nawet pełne drobiazgów zapiski dotyczące przedstawienia i upamiętnienia jednego miejsca - domu. Nie był to dom zwykły, wszak autorka należała do wielkiego rodu Radziwiłłów. Dom jest więc pięknym, choć niezbyt wielkim pałacem, który autorka darzy wielkim sentymentem, a zgromadzone w nim rodzinne pamiątki są dla niej najdroższymi skarbami.

Elżbieta w rodzinie zwana była zdrobniale "ciocią Ello", niezamężna, poświeciła się opiece nad członkami rodziny. Jak sama zapisała na początku swych wspomnień zaczęła je pisać, by daty i fakty dotyczące Bagateli, gdzie często bywała w majątku brata "w niepamięć nie poszły."

To księżniczce z Radziwiłłów się udało. Niniejsze wydanie zatrzymuje bowiem pamięć o tej dawnej, wielkopańskiej Bagateli. Dziś Pałac Książąt Radziwiłłów Bagatela zaprasza gości... nietrudno znaleźć jego stronę internetową.

"Fala przeszłości" to tytuł nadany przez wydawcę. Książka zawiera wstęp Małgorzaty Judy - Mieloch, a także noty biograficzne ks. Adama Kraski i ks. Alfreda Mąki i wstęp historyczny dotyczący dziejów Czekanowa i Bagateli pióra Dariusza J. Peśla.

Trzeba przyznać Wydawcy, że książeczka otrzymała staranną szatę graficzną, a materiał ilustracyjny zamieszczony na końcu został dobrany ciekawie i trafnie. Są tu zdjęcia starych fotografii, ale także współczesne kolorowe zdjęcia nie tylko samej Bagateli, ale także np. Kolegiaty Świętej Trójcy w Ołyce na Wołyniu, gdzie Elżbieta Radziwiłłówna została pochowana.

Niestety jej nagrobek nie zachował się do naszych czasów... Został zniszczony przez Sowietów tak jak inne nagrobki Radziwiłłów i sam kościół. Pozostały jednak pamiętniki... niewielki, ale namacalny ślad czasów, które odeszły.