Biografia Zofii Kossak

Kupiłam, przeczytałam i aby uprzyjemnić czytanie postu wiosennie sfotografowałam książkę "Zofia Kossak. Opowieść biograficzna" , którą napisała Joanna Jurgała-Jureczka.

O Zofii Kossak wiedziałam, jak okazało się po przeczytaniu ostatniej strony tej książki,  naprawdę niewiele. Czytałam jej "Pożogę", "Bursztyny", odwiedziłam Górki Wielkie, gdzie wiele lat mieszkała, gdzie jest pochowana, a dziś znajduje się częściowo odbudowany "Dwór Kossaków" i niewielkie muzeum pisarki w dawnym domku ogrodnika. O wizycie w Górkach Wielkich pisałam tutaj w lutym 2013 roku.

Zofia Kossak - kobieta niezwykła, pisarka, patriotka, bohaterka czasów wojny, więźniarka Auschwitz, emigrantka, Polka.

Pochodziła z rodziny, która wydała wielkie postacie. Talent był Kossakom po prostu dany. 

"Zdolne bestie te Kossaki" (s.12) - pisał o rodzinie Tadeusz Boy-Żeleński. Zofia była bratanicą słynnego Wojciecha, najbliższą kuzynką Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec.

Książkę czytało się znakomicie, choć żałowałam, że tak szybko skończył się wołyński okres życia pisarki. Może to moje umiłowanie Kresów pozostawiło lekki niedosyt? Bo chciałabym więcej...

Zofia przeżyła rewolucję bolszewicką, ale tamten świat, jej świat - białych dworków,   lipowych alei prowadzących do zadbanych, dobrze prosperujących majątków, odwiedzin sąsiedzkich, salonów wypełnionych dziełami sztuki, bibliotek kryjących prawdziwe skarby, przestał istnieć pod naporem bestialskiej ideologii. 

Dzicz, która równała polskie dwory, dyszała nienawiścią do wszystkiego, co polskie. Bolszewicy grabili, mordowali, niszczyli. Zofia uciekała z Kresów w przebraniu chłopki.

Przeżycia opisała w "Pożodze" - to niezmiernie ważna książka! Choć Zofia wyznała, że gdy zaczęła pisać nie myślała o druku. To mąż namawiał ją do opisania tragedii polskich Kresów.

Wydanie książki nie było jednak proste, we Lwowie żaden wydawca nie był zainteresowany tymi wspomnieniami, dopiero protekcja Jana Starzewskiego, późniejszego męża kuzynki Magdaleny Samozwaniec, doprowadziła do szczęśliwego wydania.

Nikt w rodzinie nie spodziewał się takiego sukcesu. To ogromne powodzenie "Pożogi" zdecydowało o tym, że Zofia postanowiła pisać. 

Joanna Jurgała-Jureczka zebrała wiele informacji na temat Zofii z Kossaków, odwołuje się do jej korespondencji, spotkała się z osobami, które ją znały. Zaskoczeniem był dla mnie fakt, że Zofia i jej najbliższe kuzynki nie przepadały za sobą. 

Zweryfikowałam nieco zdanie o Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, poetce-elegantce, damie, polskiej Safonie. Sposób, w jaki Pawlikowska wypowiada się o Zofii kładzie rysę na portrecie "uroczej Lilki".

Oto przykład.

Maria Pawlikowska w liście do męża: "Pończochy jedwabne są bardzo poetyczne, skarpetki zaś z tej samej rodziny pochodzą, trochę się tylko różnią, jak Zosia Szczuka ode mnie (ja jedwab, ona bawełna, trochę przepocona).       

 (s. 118-119)

Koleje losów Zofii nie były łatwe, nie jeden raz przyszło jej w życiu wszystko tracić. Okazała się jednak bardzo silną kobietą, zaangażowaną, dla której życie było zawsze wielkim darem, potrafiła to docenić mimo przeciwności losu.

Niestrudzona w pomaganiu innym, organizatorka konspiracyjnego życia, współzałożycielka "Żegoty", pomagała Żydom, ale dopiero po śmierci odznaczona została medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Przeżyła Pawiak i  KL Auschwitz-Birkenau.
Po wojnie wyemigrowała do Anglii, na przymusowej emigracji czuła się źle, prowadziła wraz z drugim mężem farmę w Kornwalii. To były trudne lata, wypełnione nostalgią za krajem. Po śmierci Stalina wróciła. Między wieczorami autorskimi, odczytami, remontowała niewielki domek ogrodnika położony tuż przy spalonym, zrujnowanym dawnym dworze w Górkach Wielkich. Tu spędziła ostatnie lata, zmarła 9 kwietnia 1968 roku.

*****

Książkę mogę śmiało polecić, warto przeczytać o Zofii Kossak, tym bardziej, że autorka sprawnie prowadzi swą opowieść, dobiera trafne, ciekawe cytaty. Widać, że postać Zofii - czemu wcale się nie dziwię - musiała autorkę zafascynować. 

To książka ważna, przypomina bowiem, że mamy w naszej historii kobiety ciekawe, intrygujące, bohaterskie. Warto je przypominać i warto o nich pisać! Szczególnie w czasach, gdy wchodząc do księgarni widzę na półkach więcej książek z historii Anglii, niż naszej własnej.

Mam jednak zasadniczą uwagę do książki - brak ilustracji!

Biografia to ten gatunek, gdzie bohater przemawia do nas nie tylko z kart książki, ale także z portretu, fotografii, zdjęcia miejsca, w którym mieszkał, listu, który napisał...

A tymczasem w książce pojawiła się tylko jedna fotografia Zofii, przy stronie tytułowej.

Nie wiem czemu Wydawnictwo nie zdecydowało się na ilustracje? Autorka często wspomina o fotografiach, niestety nie możemy ich zobaczyć... Wielka szkoda.

Książka posiada elegancką okładkę (to nie jest fragment zdjęcia Zofii), ponadto ma jeszcze jedną zaletę, posłużono się dużą czcionką, co dla "moli książkowych" o przemęczonych oczach ma na pewno znaczenie.

*****

Jeśli tylko czas pozwoli to chciałabym w tym roku (może w któryś z długich weekendów) wybrać się ponownie do Górek Wielkich. Jeszcze raz zobaczyć miejsce, gdzie Zofia Kossak mieszkała i tworzyła. Pójdę także na tamtejszy cmentarz, gdzie jest pochowana. Wtedy właśnie zamknę ostatnią  kartkę tej książki...

Podczas ubiegłorocznej wizyty w Górkach Wielkich
w dworze Kossaków...
Pięknie wydana książeczka, którą otrzymałam
podczas zwiedzania dworu.