Dlaczego lubię pamiętniki? Część Druga

Mój artykuł o pamiętnikach podzieliłam na dwie części, bo ilość tych, o których chciałabym tu napisać, jak się okazało w czasie powstawania tego tekstu, zwiększała się wraz z otwarciem kolejnej bibliotecznej szafeczki.

Selekcja jednak musi być. Dziś ciąg dalszy, poniekąd podyktowany aktualną "listą obecności" na moich półkach.

Magdalena Samozwaniec "Maria i Magdalena" - książka tak znana, że chyba nie ma jej co tutaj dogłębnie przedstawiać. Miała wiele wydań (czy można się temu dziwić?). Ja mam takie sprzed pół wieku z Wydawnictwa Literackiego, w nieco podniszczonej obwolucie. Absolutnie nie dlatego, że książki niszczę, nie, nie. Tłok panujący u mnie na półkach, to wzajemne się przepychanie książek, książeczek i ich walka o dobre miejsce, powodują samozniszczenia:))

A wracając do sióstr, Kossakówki i atmosfery artystycznej ich domu to taką książkę po prostu trzeba przeczytać i to nie jeden raz.

"Dzieje moje własne" Wirydianny Fiszerowej wydane w 
1998 przez, znikający z wydawniczej rzeczywistości w tym roku, Świat Książki.
Postać autorki nie jest znów aż tak bardzo znana, więc kiedy książka przed laty się ukazała, w tłumaczeniu prezydenta Edwarda Raczyńskiego, sięgnęłam po nią z ciekawością.
Pani Wirydianna opisuje wiek XVIII i XIX - rozbiory kraju, Legiony Polskie, księcia Józefa, kampanię napoleońską (jej drugi mąż to generał Stanisław Fiszer), ale też bale, życie towarzyskie, spotkania, podróże. Za pióro chwyciła w wieku 62 lat, zgodnie z panującą modą pisała po francusku. Przez długie lata jej pamiętnik był nikomu nieznany, nawet wśród badaczy i historyków. Odpis jej wspomnień  znalazł się w zbiorach Edwarda Raczyńskiego, który sam będąc już w podeszłym wieku, mając kłopoty ze wzrokiem, podjął się tłumaczenia.

O tej książce muszę tu napisać.  Andrew Tarnowski "Ostatni mazur". To nie jest w zasadzie pamiętnik.  Trudno tu jednoznacznie umiejscowić ją gatunkowo. Opowieść rodzinna, saga, kronika mająca jednak postać wspomnieniową. Z ciekawości zajrzałam do katalogu naszej Biblioteki Narodowej, by zobaczyć, jak Oni sobie z tym poradzili. A jednak... pamiętnik.

Wciągająca, niesamowita historia jednego z najstarszych polskich rodów - Tarnowskich. Autor skupia się przede wszystkim na historii XX wieku. Utracie majątków, losach wojennych, emigracji i swoim powrocie do kraju przodków.

Książkę zakupiłam podczas spędzania wakacyjnych dni w Krynicy jako lekturę na letnie wieczory. Mój zamiar spalił na panewce. Zaczęłam i nie mogłam się oderwać. Niczym ważnym wydały mi się wówczas uroki Góry Parkowej, spacer nad brzegiem potoku, wizyta w pijalni, wyjście na lody... Przede mną była ta pasjonująca książka i ... musiałam ją skończyć. Historia książki nie kończy się na jej wydaniu. Ponieważ... autorowi,  wychowanemu w Anglii rodzina "nie podarowała" upublicznionych tajemnic rodzinnych. Wykluczono go ze Związku Rodziny Tarnowskich. Kto nie czytał - polecam!

"Pamiętniki" Kazimierza Chłędowskiego to bardzo ciekawy materiał dotyczący XIX stulecia. Zarzucono autorowi stronniczość, złośliwość, pisanie o skandalach, ale... jakie to świetne pióro! Chłędowski jest ostry jak brzytwa,  oryginalny, czasem dowcipny i niesamowicie spostrzegawczy. Pisał o polskich wadach i grzeszkach, nic dziwnego, że miał wielu antagonistów.
Z przyjemnością co jakiś czas zaglądam do jego pamiętników  szukając wskazówek, gdy gromadzę materiały.

Wydawnictwo ARCANA wydało 10 lat temu wspomnienia księżnej Daisy von Pless pt. "Taniec na wulkanie" z dołączonym esejem "Dama z perłami" Bogny Wernichowskiej.
Czekałam na te pamiętniki od dawna, znałam postać księżnej,  często bywałam (i bywam nadal) w Pszczynie. Artykuły o niej, wzmianki pojawiały się często, bo jest postacią ogólnie znaną. Od czasu wydania jej pamiętników okazało się także kilka jej biografii.
Pamiętniki księżnej nie są wielkim osiągnięciem literackim, raczej dokumentem epoki. Z jednej strony Daisy nie ma oporów, by opisać negatywnie swego męża, obyczaje niemieckie, sztywną dworską atmosferę, ale z drugiej strony wybiela też i siebie... Jako autorka pamiętnika miała zresztą do tego całkowite prawo.
Książkę wzbogaca bardzo duża ilość zdjęć, co jest na pewno jej atutem.


Na koniec "Wspomnienia wojenne" Karoliny Lanckorońskiej. Ten egzemplarz pochodzi akurat z biblioteki, ostatnio wypożyczyłam, by przypomnieć sobie wspomnienia tej niezwykłej kobiety.

Urodzona jeszcze w XIX wieku, zmarła w XXI, żyła długie 104 lata. Było to życie bogate w doświadczenia, często tragedie i dramaty, ale i ludzkie szczęście. Pamiętnik jest, jak sama autorka pisze, "tylko sprawozdaniem z tego, czego byłam świadkiem w czasie II wojny światowej" (s.15).
Przeżyła niejedno...
Po wojnie pozostała na emigracji, we Włoszech służąc nauce i kulturze. W latach 90. XX wieku przekazała rodzinne dzieła sztuki o ogromnej wartości polskim instytucjom muzealnym. Przede wszystkim zamkom królewskim w Warszawie i Krakowie.
Na okładce wykorzystano zdjęcie autorki siedzącej na kamiennej balustradzie tarasu w rodowym pałacu w Rozdole. Rok 1938. Pałac stał na wzgórzu, pośród prastarych drzew, za sadem widać było równinę Dniestru...
Pałac ocalał, dziś znajduje się na Ukrainie. W jakim stanie? Jak większość polskich  zabytków na Kresach - smutnym...